Allahü Ekber Allâhü Ekber Lâ ilâhe İllâllahü Vallâhü Ekber, Allâhü Ekber ve Lillâhi`l-Hamd
Kökenbilim [değiştir]
Kurban Bayramı adını Müslümanların büyük veya küçük baş bir hayvanı Allah rızası için kurban etmesinden alır. Kurban, Arapça kökenli bir kelime olup Türkçe'ye Farsça'dan geçmiş bir sözcüktür[1]. Arapça "K-R-B" kökünden türemiş olup [2] akraba kelimesiyle aynı kökene sahiptir. "Yakınlık" veya "Yakınlaşma" demektir. Kurban kelimesiyle "kul'un Allah'a yaklaşması" veya yakınlaşmasını sağlama anlatılır.
Cihan Dermen
Kurban'ın ıstılahı anlamı [değiştir]
Istılahta, yani bir İslam dini terimi olarak Kurban, Allah’a yaklaşmak ve Allah rızasına ermek niyetiyle kesilen, kurban edilen, hayvan demektir. Kur'an'da geçen İbrahim peygamber ve oğlu İsmail ile ilgili kıssadan yola çıkarak, kurban kavramı, çok daha genel bir adanmışlığı, Allah için bireyin her şeyini feda edebilecek olmasını, Allah'a teslimiyeti ve ona karşı şükür içinde olmayı ifade etmektedir. Kur'an 'da Hac Suresinde geçen şu ayet, kurbanın islam inancındaki yerini özetler:
"Onların etleri ve kanları asla Allah’a ulaşmaz. Allah’a ulaşacak olan ancak, sizin O’nun için yaptığınız, gösterişten uzak amel ve ibadettir." (Hacc 22/36;37)
Diğer Dillerde Kurban [değiştir]
Kurban Bayramı farklı dillerde ve farklı kültürlerde, kültürel etkilerle de, farklı isimlerle anılmaktadır. Arapça İyd-el Adha şeklinde okunan tüm dünyada yaygın olan bir isimdir. Türkçede Kurban Bayramı olarak anılırken, Hindistan ve Pakistan'da bayrama genelikle Bakra Eid denir ki bunun anlamı "Keçi Bayramı"dır; bu ülkelerde sıklıkla kurban edilen hayvan keçidir. Bakra Eid Güney Afrika'da da kullanılan bir isimdir. Bangladeş'te kullanılan yaygın isimlerse Id-ul-Azha ve Korbani Id'dir. Türkçe ismine benzer bir şekilde Bosna-Hersek, Bulgaristan da Koç bayram, Arnavutluk'ta Kurban Bajram şeklinde anılır. Nijerya'da Babbar Sallah, Somali'de ve Kenya ile Etiyopya'nın Somalice konuşan bölgelerinde ise Ciidwayneey olarak anılır.
Tevrat'a göre İbrahim, ikinci oğlu İshak'ı (büyük oğlu İsmail ise bundan önce kovulmuştu) Allah'a kurban etmek ister. Ancak onun yerine bu manevi adanışın kabulü sebebiyle kendisine gönderilen bir hayvanı kurban eder. (Yaratılış: 22)
Kur'an metinlerinde bahsi geçen çocuğun "yumuşak huylu bir erkek çocuk" olmasından bahsedilip ismini belirtilmemiştir (Sâffât Sûresi: 101). Fakat genelde İsmail olarak tefsir edilir ve müslümanlar çocuğun İsmail olduğuna inanırlar.
Diğer İslami kaynaklara göre, İbrahim Peygamberin eşinin kısır olması nedeni ile bir çocuğu olmayınca (bazı rivayetlere göre 125 yıl[kaynak belirtilmeli] ) Allah'a yalvarır, dua eder. Kendisinin ve eşinin yaşlı olduğu bir zamanda mucizevi bir şekilde oğlu olur. [3] Çocuk biraz büyüdüğünde, İbrahim peygamber rüyasında onu kurban etmesi gerektiğini görür. Oğluna "Yavrum, ben rüyamda seni boğazladığımı gördüm. Düşün bakalım, ne dersin?” dedi. O da, “Babacığım, emrolunduğun şeyi yap. İnşaallah beni sabredenlerden bulacaksın” der [4] Peygamberlerin rüyaları normal insanların rüyalarından farklı olduğundan bu bir emir olarak kabul edilmiş ve İbrahim peygamber oğlunu kurban etmeye götürmüştür [kaynak belirtilmeli]. Ancak Allah'ın emriyle bıçak çocuğu kesmez. [kaynak belirtilmeli] Bu esnada Cebrail kucağında bir koç[kaynak belirtilmeli] ile gelir. Bu imtihan [5] başarı ile geçildikten sonra tüm İbrahimi dinlerde Zilhicce ayının 10. günü aynı şekilde kurban kesilerek kutlanan bayram olmuştur. İslam peygamberi , Hac gibi terkedilen İbrahim' geleneği, tekrar hayata geçirmiştir.
İslam'da Kurban [değiştir]
-
Diğer dinlerde de "kurban" kavramına rastlanılmakla beraber Kurban Bayramı, İbrahimi dinlerden, sadece İslamiyet'te kutlanılır. İslam peygamberi Hz. Muhammed gerek kurban bayramında, gerekse bayram harici zamanlarda sık sık Allah rızası için kurban keserdi.
Kurban Bayramı'nda kurban kesmenin amaçları, Allah'a yakınlaşmak, adanmışlık derecesini göstermek, ilâhî rızayı kazanmaktır. Bunun yanı sıra maddî durumlarının yetersiz olması sebebiyle kurban kesemeyenlere yardımda bulunmak da bir sebep olarak ifade edilmiştir. Bu durumu açıklamak için "Kurban, Hakka ve halka yaklaşmak için kesilir" tabiri kullanılır.
Kurban kesmenin farz olup olmadığı konusu [değiştir]
Kurban kesmenin farz olup olmadığı konusu tartışmalıdır. Genel kabule göre kurban kesmek farz olmamakla beraber Hanefi mezhebinde vacib olduğuna ve kesilmesinin gerekli olduğuna inanılır. Şafii mezhebine göre ise sünnettir ve kesilmese de olur.
Kur'an'da kurban kesmekten Kevser Suresi'nde bahsedilir. 3. ayetten meydana gelen bu sure şu şekildedir:
- " Şüphesiz biz sana Kevseri verdik. O halde, Rabbin için namaz kıl, kurban kes. Doğrusu sana buğzeden, soyu kesik olanın ta kendisidir."[6]
Kurban kesmenin şartları [değiştir]
Akıllı, hür, mukim (yerleşik olan, seyahatte olmayan) ve dinî ölçülere göre zengin sayılan mümin olunmalıdır. Belli miktar parasına sahip olan kişinin belli miktarda borcu varsa, borcunu çıktıktan sonra kalan miktar 80 gram altına tekabül ediyorsa, kurban kesmek üzerine vaciptir.[kaynak belirtilmeli]
Kurban Bayramının İslam Ülkelerinde Farklı tarihlerde Kutlanması [değiştir]
-
Kurban bayramının, İslam ülkelerinde Rü'yet-i Hilal meselesinden dolayı aynı günde kutlanmadığı seneler olabilmektedir. Aslında İslam'da kutsal ayların hilalle başlaması gibi dinî bayramlar da hilalle başlar. Bu yüzden hilalin gözetlenmesi (rü'yeti) önemsenir. İslam ülkeleri kendi aralarında Rü'yet-i Hilal Komiteleri oluşturumuş olup, ortak bir karar alarak farklı tarihlerde Kurban bayramı kutlamalarının önüne geçilmek istenmektedir.
Türkiye'de Diyanet İşler Başkanlığı Kurban Bayramında ikili bir uygulama yapmaktadır. Mesela 2007 Kurban Bayramında Türkiye'de arefe günü hacda Arafat'ta vakfeye durulurak diğer İslam ülkelerine uyulmaktadır. "Hac arafattır" hadisine uyulmaktadır. Ama ülkemizde ise arefe günü 2007 yılında olduğu gibi başka ülkelerin bayram yaptığı gün arefe olarak kutlanmaktadır.
Kurban ve Hacc [değiştir]
-
Hacc ibadeti islamın en temel ibadetlerindendir. Arefe günü [[Arafat]'ta bulunulur ve ertesi gün bayram olarak kutlanır, kurban kesilerek Hacc tamamlanır.
Kurban ve Arefe Günü [değiştir]
Hacılar Arafat'ta vakfe durdukları güne denir. Arefe kelimesi etimolojik olarak Arafat kelimesinden türetilmiştir. Kelime anlam olarak irfandan gelmekte olup bilme anlamına Arefe günü denir.
Çeşitli Bölgelerde Kurban Bayramı Kutlamaları [değiştir]
Kurban Bayramı'nda misafirlere sunulmak için hazırlanmış bir tabak:
yaprak sarması,
kavurma ve
börek. Bu yiyecekler Kurban Bayramı sırasında Türkiye'de sıklıkla sunulan ve hazırlanan yiyeceklerdir; özellikle kavurma,
kurban etiyle yapılan ve Türk kültüründe Kurban Bayramı ile özdeşleşmiş bir yiyecektir.
Güneş doğuşudan 45 dakika sonra bayram namazı kılınır ve kurban genelde ilk gün kesilir. Kesilen kurbandan etler ile yemekler yapılarak kahvaltı edilir. Tanıdık ve akrabalar ziyaret edilir, çocuklara harçlık ve hediyeler verilir.Küçük çocuklar büyüklerinin elinden öperler,herkes birbirini ziyaret eder küslükler son bulur
Diğer dinlerde Kurban [değiştir]
İslam'daki gibi belirli bir bayram zamanı ile ilişkilendirilen büyük bir kurban eylemi bugün varlığını sürdüren İbrahimi Dinlerde nadir görülse de diğer İbrahimi dinlerde de kurban kavramı mevcuttur. Arapça kurban sözcüğü ile ilişkili olan İbranice korban sözcüğü de sözlükte "yakınlaşmak" anlamına sahiptir ve dinî bağlamda, şeklî uygulama açısından İslam'dakine benzer bir tür kurban etmeyi öngörür. Bugün Musevilerin büyük bir kısmı hayvan kurban etmeyi kesmişlerdir bunun en büyük sebebi Tapınak'ın var olmayışıdır[7]; bununla birlikte hayvan kurban etmenin özellikle Tapınak mevcutken düzenli bir şekilde yapılan bir ibadet olduğu bilinmektedir[8]. Bununla birlikte bu hayvan kurbanı büyük oranda günahlardan arınmak için yapılırdı ve İslam'daki Kurban Bayramına benzer bir uygulama bağlamında ele alınmazdı.
Pakistan'da
Kurban Bayramı sırasında kurban etleriyle uğraşan iki adam.
Kurban Bayramı Tarihleri [değiştir]
İslam dininde kullanılan ve bayram günlerini tespit etmekte temel alınan takvim ay takvimi olduğu için Gregoryen takvimi yıllarında farklı günlere denk gelir. Aynı sebeple aynı Gregoryen yıl içerisinde iki Kurban Bayramı da yaşanabilir. 2005-2012 yılları arasında, Kurban Bayramı aşağıdaki tarihlerde vuku bulacaktır.
